Jason and the argot: land where Greek's ancient language survives

An isolated community near the Black Sea coast in a remote part of north-eastern Turkey has been found to speak a Greek dialect that is remarkably close to the extinct language of ancient Greece.

As few as 5,000 people speak the dialect but linguists believe that it is the closest, living language to ancient Greek and could provide an unprecedented insight into the language of Socrates and Plato and how it evolved.

The community lives in a cluster of villages near the Turkish city of Trabzon in what was once the ancient region of Pontus, a Greek colony that Jason and the Argonauts are supposed to have visited on their epic journey from Thessaly to recover the Golden Fleece from the land of Colchis (present-day Georgia). Pontus was also supposed to be the kingdom of the mythical Amazons, a fierce tribe of women who cut off their right breasts in order to handle their bows better in battle.

Linguists found that the dialect, Romeyka, a variety of Pontic Greek, has structural similarities to ancient Greek that are not observed in other forms of the language spoken today. Romeyka's vocabulary also has parallels with the ancient language.

Ioanna Sitaridou, a lecturer in romance philology at the University of Cambridge, said: "Romeyka preserves an impressive number of grammatical traits that add an ancient Greek flavour to the dialect's structure, traits that have been completely lost from other modern Greek varieties.

"Use of the infinitive has been lost in all other Greek dialects known today – so speakers of Modern Greek would say 'I wasn't able that I go' instead of 'I wasn't able to go'. But, in Romeyka, not only is the infinitive preserved, but we also find quirky infinitival constructions that have never been observed before – only in the Romance languages are there parallel constructions."

The villagers who speak Romeyka, which has no written form, show other signs of geographic and cultural isolation. They rarely marry outside their own community and they play a folk music on a special instrument, called a kemenje in Turkish and Romeyka or lyra as it is called in Greek, Dr Sitaridou said. "I only know of one man who married outside his own village," she said. "The music is distinctive and cannot be mistaken for anything else. It is clearly unique to the speakers of Romeyka."

One possibility is that Romeyka speakers today are the direct descendants of ancient Greeks who lived along the Black Sea coast millennia ago – perhaps going back to the 6th or 7th centuries BC when the area was first colonised. But it is also possible that they may be the descendants of indigenous people or an immigrant tribe who were encouraged or forced to speak the language of the ancient Greek colonisers.

Romeykas-speakers today are devout Muslims, so they were allowed to stay in Turkey after the 1923 Treaty of Lausanne, when some two million Christians and Muslims were exchanged between Greece and Turkey. Repeated waves of emigration, the dominant influence of the Turkish-speaking majority, and the complete absence of Romeyka from the public arena, have now put it on the list of the world's most endangered languages.

"With as few as 5,000 speakers left in the area, before long, Romeyka could be more of a heritage language than a living vernacular. With its demise would go an unparalleled opportunity to unlock how the Greek language has evolved," said Dr Sitaridou. "Imagine if we could speak to individuals whose grammar is closer to the language of the past. Not only could we map out a new grammar of a contemporary dialect but we could also understand some forms of the language of the past. This is the opportunity that Romeyka presents us with."

Studies of the grammar of Romeyka show that it shares a startling number of similarities with Koine Greek of Hellenistic and Roman times, which was spoken at the height of Greek influence across Asia Minor between the 4th century BC to the 4th century AD.

Modern Greek, meanwhile, has undergone considerable changes from its ancient counterpart, and is thought to have emerged from the later Medieval Greek spoken between the 7th and 13th Centuries AD – so-called Byzantine Greek.

Future research will try to assess how Pontic Greek from the Black Sea coast evolved over the centuries. "We know that Greek has been continuously spoken in Pontus since ancient times and can surmise that its geographic isolation from the rest of the Greek-speaking world is an important factor in why the language is as it is today," Dr Sitaridou said. "What we don't yet know is whether Romeyka emerged in exactly the same way as other Greek dialects but later developed its own unique characteristics which just happen to resemble archaic Greek.

Many of the world's languages are disappearing as once-isolated populations become part of the global economy, with children failing to learn the language of their grandparents and instead using the dominant language of the majority population, which in this part of the world is Turkish.

"In Pontus, we have near-perfect experimental conditions to assess what may be gained and what may be lost as a result of language contact," Dr Sitaridou said.

THE PONTIC DIALECT

The Pontic dialect developed from the Ancient Greek dialect and originated from the Greeks who colonized the Pontus region (current day north eastern Turkey) in the 8th century BC.  Today, Pontic is spoken mainly by Pontic Greeks who reside in Greece and who were forced from Pontus in 1923 as a result of the Treaty of Lausanne. The dialect is also used in northeastern Turkey (Pontus) today by a small number of people.  In this region the dialect is referred to as Romeika or Romeyka. The dialect is also used by Pontic Greeks who reside in the diaspora.

All forms of Greek (with one exception) derive from the ‘Hellenistic Koine' (meaning common language) which developed throughout the Greek speaking world in areas such as Greece, parts of the Balkans, southern Italy and Sicily, Asia Minor and parts of the Middle East and North Africa., from the 4th century BC to the 4th century AD. This Greek generally superceded the Ancient Greek dialect which came before it.

Owing to it's geographic isolation from the remainder of the Greek speaking world, and accompanied by the Seljuk Turk invasions into Asia Minor around the 11th century, the dialect spoken by the Pontians took on a path of it's own, and started to differ considerably from the remainder of the Greek speaking world. Therefore, the Pontic dialect may seem unintelligible to a mainland Greek, but it is actually a form of the same Greek dialect which was spoken at some stage in the wider Greek speaking world but had since died out there.

The Pontic dialect spoken in Pontus therefore not only kept many medieval features, but it was also influenced by other languages in the Pontus, most notably Turkish, since Pontus was administratively within the Ottoman Empire and since many in the Pontus region also spoke Turkish. The Pontic dialect may also exhibit influences of Persian and other Caucasian languages.

Peter Mackridge in his article titled The Pontic dialect: A corrupt version of Ancient Greek?writes - "Linguistically speaking, Pontic shares so much in common with standard Greek that it would be absurd not to see it as another dialect of Modern Greek". Mackridge also quotes Dawkins (1937:24) who states that - "The position of Pontic is at the end of a long chain of (Greek) dialects, though it is the last link which has very nearly entirely detached itself".

A question often arises as to whether Pontic is a dialect or a language in itself. Whilst the answer may be based on linguistic interpretation, it is worth noting that the Pontic dialect was taught in schools to Pontic Greeks of the USSR during the 1930's. An assortment of publications then followed between 1930 and 1934 in particular. The dialect has been used in the arts (namely theatre) before and after 1917, and is still being used in this sphere today.

In conclusion, the Pontic dialect whilst spoken and used today in various ways and forms, faces an uphill battle when it comes to surviving in it's current form. While the possibility of teaching the dialect within Pontus today, seems near on impossible due to Turkey's strict laws on the running of Greek language schools, the future most probably lies within Greece where the majority of it's speakers reside.

References:

Peter Mackridge, St. George College, Oxford:  The Pontic Dialect: A Corrupt Version of Ancient Greek?

Στην Οτσενα, κοντά στην Τραπεζούντα, ένας πανάρχαιος πολιτισμός ψυχορραγεί και μια γλώσσα αργοσβήνει

Του Vahit Tursun*

Η Οτσενα είναι ένα χωριό που βρίσκεται στον σημερινό Πόντο, στα σύνορα και στα ορεινά της Τραπεζούντας. Μέσα σε έναν παράδεισο, γεμάτο με πεύκα, έλατα και διάφορα είδη δέντρων, που χαρίζουν μια ανέκφραστη ομορφιά. Εκεί κοντά στις κορυφές των βουνών, με τ' αναρίθμητα πηγάδια και λιβάδια, που βγάζουν ολοκάθαρα, κρυστάλλινα νερά.

Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού μάλλον ήταν φυγάδες, οι οποίοι έφυγαν από την καταπίεση των Οθωμανών και αφέθηκαν στην αγκαλιά του πυκνού δάσους. Είναι άγνωστο πόσον καιρό πήρε στους Οτσενίτες να χτίσουν τα πρώτα τους κανονικά σπίτια για να μπουν μέσα και να ζήσουν σαν άνθρωποι. Φαίνεται όμως πως μόλις τα χτίσανε, οι Οθωμανοί τούς ανακάλυψαν κα τους κατέγραψαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Οθωμανών (Tahrir defterleri, 1583), όλοι κ' όλοι πέντε οικογένειες ήτανε. Αυτές αποτελούσαν τους πρώτους κάτοικους του χωριού. Εκείνη τη χρονιά αφαιρέθηκε η ελεύθερή τους υπηκοότητα των βουνών, και έτσι περάσανε στη λίστα των χαρατσιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Στα επόμενα χρόνια ήρθαν και εγκαταστάθηκαν και άλλοι στο χωριό. Ετσι, οι πρώτοι Οτσενίτες απόκτησαν γείτονες. Η μοναξιά τους εκεί επάνω στα βουνά είχε τελειώσει. Μέσα σε τριάντα χρόνια, από το 1583 έως το 1613, οι κάτοικοι του χωριού αυξήθηκαν στις πενήντα τέσσερις οικογένειες, από τους οποίους οι τέσσερις δήλωσαν πως ήταν μουσουλμάνοι. Οπως μας πληροφορεί ο Γ. Κανδηλάπτης στο βιβλίο του «Τα Φιτίανα», όλοι οι κάτοικοι της περιοχής του Οφη, όπου ανήκει και η Οτσενα, εξισλαμίστηκαν με απόφαση του Δεσπότη της περιοχής. Κανένας δεν ξέρει εάν τους κάλεσαν για να μαζευτούν σε μια περιοχή ή αν πήγαν κάποιοι σπίτι σπίτι και τους ανακοίνωσαν την πικρή απόφαση. Ολοι αυτοί που φτάσανε στη Οτσενα από διάφορες περιοχές, φέρανε και τα δικά τους ιδιώματα. Μερικοί χρησιμοποιούσαν τα ουσιαστικά με την κατάληξη (ν), όπως «παιδίν», «σκαμνίν», «ράχην», «πόρταν» «δέντρον», «απίδιν», «καλάθιν» κ.λπ. και μερικοί τις χρησιμοποιούσανε κανονικά, όπως «παιδί», «σκαμνί», «ράχη», «πόρτα» «δέντρο», «απίδι», «καλάθι» κ.λπ. Αλλοι λένε τα εξοχικά βουνά «σταλίαν» που διαμορφώθηκε από τη λέξη «στάβλοι» και άλλοι «παρχάρε» η οποία λέξη διαμορφώθηκε από τις λέξεις «παρά+χωριό». Κάποιοι τα χόρτα τα ονομάζουν «χολχόνε», από τις λέξεις χλόος+χλόη και κάποιοι «χορτάρε», από το χορτάρια. «Νίκαγε» ο ένας «έτρεπε» ο άλλως. Και το «εχτές» υπήρξε σαν λέξη και το «οψέ» σαν αντίστοιχο. Ποικιλία και πλούτος της γλώσσας, μέσα σε ένα χωριό το οποίο δεν είχε και πολλή επαφή με τα παραλιακά αστικά κέντρα. Από έναν πληθυσμό, συγγενή με όλους τους Πόντιους. Γι' αυτό και η Οτσενα αποτελεί ένα παράδειγμα μικρού Πόντου, ένα παράδειγμα της Ανατολής. Οι διαφορές αυτές ποτέ δεν έχουν συνειδητοποιηθεί μέσα στο χωριό. Ποτέ δεν αισθάνθηκε κανείς ξένος. Ολοι ήρθαν από έξω και όλοι είχαν την ίδια μοίρα.

Το σημαντικότερο ήταν ότι όλοι μιλούσαν την ίδια γλώσσα, τα ρωμαιικά, δηλαδή Ποντιακά.

Το χωριό αδειάζει

Σήμερα λοιπόν αυτό το χωριό αδειάζει. Σβήνει τούτο το αστέρι. Φεύγουν οι άνθρωποι από την Οτσενα. Ζήτημα να έχει μείνει εκεί το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Ειδικά στην Κάτω Οτσενα, από τα περίπου 630 σπίτια, μόνο τα 200 δίνουν σημάδι ζωής, ανάβει το φως και καπνίζει το τζάκι τους. Και αυτοί έτοιμοι να φύγουν, από ένα μικρό χωριό που κουβαλάει στην πλάτη του τα ερείπια ενός πολιτισμού χιλιάδων χρόνων, μιας ολόκληρης ιστορίας. Φεύγοντας ο καθένας, παίρνει και μαζί του ό,τι παραπάνω και διαφορετικό έχει, μαζεύοντας από πίσω του όλα του τα ίχνη, εξαφανίζοντας τα πανάρχαια πολιτισμικά του ερείπια. Με τον κάθε θυμωμένο φυγά, με τον κάθε απελπισμένο μετανάστη που φεύγει από τον τόπο, μια φλέβα ακόμη νεκρώνεται και αργοπεθαίνει τόσο φρικτά ένας πολιτισμός, αφήνοντας πίσω την άγνοια, αμορφωσιά και την απανθρωπιά. Ακόμη και ο θάνατος ενός ανθρώπου αδυνατίζει μια πανάρχαια γλώσσα, καθώς μαζί του πεθαίνουν όλες οι παραπάνω λέξεις, που μπόρεσαν να σωθούν στη μνήμη του, από τη λεηλασία του καπιταλισμού, από το ανελέητο χτύπημα των μέσων μαζικής ενημέρωσης, από την αδιαφορία, την ξενολατρία και την προδοσία.

Κρυφοκλαίει, στεγνοδακρύζει η Οτσενα, κραυγάζει τόσο ώστε η αύδη (φωνή) της ξεπερνάει τα σύνορα της ακοής μας. Ισως και γι' αυτό δεν ακούει κανείς. Εξαφανίζεται ένα πανάρχαιο ιδίωμα της ελληνικής γλώσσας, μπροστά στα μάτια ενός κόσμου που λέει ότι είναι πολιτισμένος. Διότι στις μεγάλες πόλεις, κανείς δεν θα μπορέσει να μιλήσει τη μητρική του γλώσσα, όσο και να τρελαίνεται να την ακούσει. Οσο και να κάθεται μόνος, μοιρολογώντας από τη νοσταλγία του να την ψιθυρίσει.

* Ο Vahit Tursuείναι ελληνόφωνος από την περιοχή Οφη Τραπεζούντας. Αυτό το άρθρο του δημοσιεύθηκε στη μεγάλης κυκλοφορίας, κεντροαριστερή εφημερίδα της Τουρκίας Radikal, την περασμένη Κυριακή 25 Φεβρουαρίου.

KUTSAL VAFTİZ TÖRENİNİN TÜRKÇE METNİ

Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adıyla, Âmin Kutludur Tanrımız; şimdi, her zaman ve sonsuza kadar. Âmin  Papaz, vaftiz edilecek kişinin başı üzerine elini koyup şöyle der: Rabbe dua edelim: Merhamet eyle  ya Rab  Ey doğruluğun Tanrısı olan Rabbim,senin ve biricik Oğlu’nun ve Kutsal Ruhunun adı ile elimi kulun (…….)’un üzerine koyuyorum.O ki senin kutsal adına sığınmayı ve kanatların altında korunmayı hak etti.Eski aldatılmışlığı ondan uzaklaştır,Ve onu Sana olan iman,ümit ve sevgin ile doldur ki,gerçek Tanrının,yalnız Sen ve biricik Oğlun Rabbimiz İsus Mesih ve Kutsal Ruh olduğunu bilsin.Senin bütün emirlerinde yürümeyi ve Seni hoşnut eden her şeyi yerine getirmeyi ona bağışla; çünkü bir kişi böyle yaparak onlarda yaşam bulur. Onu yaşam defterine yaz ve Senin mirasının sürüsüyle birleştir; öyle ki Senin kutsal adın, sevgili Oğlun Rabbimiz İsus Mesih’in adı ve yaşam veren Ruhunun adı onda yüceltilsin. Kulakların onun yakarışlarının sesine her zaman açık olsun. Ellerinin eserleriyle ve soyuyla mutlu olmasını sağla; öyle ki yüce ve en üstün ismine secde edip onu yücelterek Seni ikrar etsin ve yaşamının tüm günlerinde sonsuza kadar Seni övsün. Çünkü bütün göksel güçler Sana ilahi söyler ve Senindir yücelik; Baba’nın, Oğul’un ve Kutsal Ruh’un; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Şeytanı kovmak için ilk dua   Rabbe dua edelim: Merhamet eyle ya Rab  Senin zorba yönetimini devirmek ve insanlığı kurtarmak için Dünyaya gelmiş olan ve çadırını insanlar arasında kurmuş olan Rab Tanrı seni azarlıyor, ey Şeytan, karşıt güçlere karşı Çarmıhta zafer kazanmış olan O; Güneş karardı ve yeryüzü titredi ve mezarlar açıldı ve kutsalların bedenleri dirildi. Ölümü sayesinde ölüme üstün gelmiş ve ölüm üzerinde egemenliği bulunanı, yani seni, yenmiş olan O seni azarlıyor. Yaşayan Tanrı’nın, Yaşam ağacını göstermiş olan, Kerubimlere ve ağacı korumak için her yöne dönen alev kılıcına emir veren O’nun adıyla senden istiyorum. Azarlanmış şekilde çek git; çünkü denizin dalgaları üzerinde kuru toprakta yürür gibi yürümüş olan, rüzgâr fırtınalarına hükmetmiş olan, bakışı derinlikleri kurutan ve tehdidi dağları eriten aracılığıyla senden istiyorum. Çünkü şimdi sana bizim aracılığımızla emreden O’dur. Kork ve dışarı çık ve bu yaratılmış olandan ayrıl. Bir daha geri gelme ve ne kendini onda gizle ne de onunla karşılaş, ne onda etkin ol ne de onu etkile; ne gece veya gündüz ne de sabah veya öğlen. Ancak belirlenmiş Yargı gününe kadar buradan kendi Cehennemine git. Kerubimler üzerinde oturan ve derinlikleri gözleyen Tanrı’dan, huzurunda Meleklerin, Baş Meleklerin, Tahtların, Yönetimlerin, Yetkilerin, Güçlerin, çok gözlü Kerubimlerin ve altı kanatlı Serafimlerin titrediği, huzurunda göğün ve yerin, denizin ve tüm içindekilerin sarsıldığı Tanrı’dan kork. Dışarı çık ve Tanrımız Mesih’in mühürlenmiş ve göreve yeni çağrılmış askerinden ayrıl; çünkü rüzgârların kanatları üzerinde yürüyen ve meleklerini ruhlar ve Hizmetkârlarını ateş alevi yapan aracılığıyla senden istiyorum. Dışarı çık ve bu yaratılmıştan tüm gücünle ve şeytansı elçilerinle birlikte ayrıl. Çünkü yüceltilmiştir Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adı; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Şeytanı kovmak için ikinci dua Rabbe dua edelim. Kutsal, dehşet verici, görkemli, eserlerinde ve kudretinde kavranmaz ve araştırılamaz olan Tanrı, senin için, ey Şeytan, sonsuz azap cezasını önceden belirlemiş olan O, biz değersiz hizmetkârları aracılığıyla senin ve tüm işbirlikçi güçlerinin gerçek Tanrımız olan Rabbimiz İsus Mesih’in adıyla yeni mühürlenmiş bu kişiden ayrılmanı emrediyor. Bu nedenle, sen en kötü, kirli, ahlaksız, iğrenç ve yabancı ruha; göklerde ve yeryüzünde tüm yetkiye sahip olan ve sağır ve dilsiz kötü ruha “Bu adamdan çık ve ona bir daha girme” demiş olan İsus Mesih’in gücüyle emrediyorum. Ayrıl ve git, domuzlar üzerinde bile yetkisi bulunmayan gücünün etkisizliğinin farkına var.  İsteğin üzerine domuz sürüsüne girmeni emretmiş olanı hatırla. Emri uyarınca yeryüzünün suların üzerine kurulduğu, gökleri yaratmış ve dağları bir sırayla ve vadileri de ölçüyle sabitlemiş olan, kumları denize sınır olarak yerleştiren ve azgın sularda güvenli patikalar oluşturan, tepelere dokunup onlardan duman çıkartan, Kendisini bir giysi gibi ışıkla saran, gökleri bir perde gibi germiş olan, odalarını sularla dolduran, yeryüzünü onun sağlam temeli üzerine kurmuş olan ki yeryüzü asla yok olmayacaktır, denizin sularını çağıran ve onları yeryüzünün üzerine serpen Tanrı’dan kork. Dışarı çık ve şu anda Kutsal Aydınlanma için hazırlanmakta olan kişiden ayrıl. Rabbimiz İsus Mesih’in kurtarıcı Çarmıh acıları ve O’nun değerli Bedeni ve Kanı ve O’nun dehşet verici ikinci gelişi aracılığıyla senden istiyorum. Çünkü gecikmeyecek, tüm yeryüzünü yargılamak için yeniden gelecektir ve kurdun ölmediği ve ateşin sönmediği dışarıdaki karanlığa atarak seni ve tüm işbirlikçi gücünü sonsuz Cehennem ateşinde cezalandıracaktır. Çünkü Tanrımız Mesih’indir kudret; Baba ve Kutsal Ruh ile birlikte, şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Şeytanı kovmak için üçüncü dua Rabbe dua edelim. Ey Evrenin Egemeni, İsrail’in Tanrısı, her tür hastalığı ve rahatsızlığı iyileştiren Sen, bu hizmetkârına bak, Şeytan’ın her işleyişini ara, yokla ve ondan uzaklaştır. Kirli ruhları azarla ve onları kov ve ellerinin eserini arındır ve yıkıcı gücünü kullanarak Şeytanı hemen hizmetkârının ayakları altında ez ve ona Şeytan’a ve onun kirli ruhlarına karşı zafer ver; öyle ki Senden merhamet bularak Senin ölümsüz ve göksel Gizemlerine layık sayılabilsin ve Sana; Baba’ya, Oğul’a ve Kutsal Ruh’a yücelik atfedebilsin; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Dua Rabbe dua edelim. Sensin ey Rab ve Efendi; insanı Kendi suretinde ve benzerliğinde yaratmış ve ona sonsuz yaşam gücünü vermiş olan. Günah yüzünden düştüğünde bile onu görmezden gelmedin; ancak Mesih’inin beden alması sayesinde dünyanın kurtuluşunu sağladın. Düşmanın boyunduruğundan kurtardığın bu yaratılmışını da göksel krallığına kabul et. İncilinin ışığı onun üzerinde güneş gibi doğsun diye onun anlayışının gözünü aç. Onu düşmanın her tuzağından, kötülük ile karşılaşmaktan, gün ortası iblisinden ve kötü yanılgılardan kurtarmak için onun yaşamına bir ışık meleği ekle.  Papaz, vaftiz edilecek kişinin üzerine üç kez üfleyip onun alnına, ağzına ve göğsüne haç işareti çizer ve şöyle der: Onun kalbinde gizlenen ve yuvalanmış her kötü ve kirli ruhu kov ondan (3 kere). Şeytan uyarınca işleyen hile ruhunu, kötülük ruhunu, putperestlik ve her tür açgözlülük ruhunu, yalan ve her tür ahlaksızlık ruhunu. Onu Mesih’inin kutsal sürüsünün akıl ve sağduyu bahşedilmiş bir kuzusu, Senin Kilise’nin şerefli bir üyesi, kutlu bir araç, ışığın çocuğu ve Senin krallığının mirasçısı yap. Öyle ki yaşamını Senin emirlerine göre sürdürmüş ve mührü kırılmadan korumuş ve giysisini lekelendirmemiş olarak krallığında azizlerinin kutluluğuna erişebilsin. Birlikte kutlu olduğun biricik Oğlu’nun kayrası, merhameti ve insanlık için sevgisi ve yine Senin pek kutsal, iyi ve yaşam veren Kutsal Ruhun aracılığıyla: şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Papaz, vaftiz edilecek kişiyi üzerinde giysileri olmadan, çıplak ayakla ve elleri yukarı kaldırılmış halde batıya döndürür ve şöyle sorar: (üç defa) Şeytan’dan ve onun tüm işlerinden ve ona yapılan kulluktan ve onun tüm gösterişinden vazgeçiyor musun? Vaftiz edilecek kişi şőyle cevap verir: Evet, vazgeçiyorum. Ondan vazgeçtin mi? Evet, vazgeçtim. Öyleyse üfle ve ona tükür. Papaz, vaftiz edilecek kişiyi elleri aşağıya indirilmiş halde doğuya döndürür ve şöyle sorar: Mesih’e bağlanıyor musun? Evet, bağlanıyorum. Mesih’e bağlandın mı? Evet, bağlandım. Ve O’na inanıyor musun? Ona Kral ve Tanrı olarak inanıyorum. Vaftiz edilecek kişi Büyük İman Duasını (Kanununu) okur: Büyük İman Duası İnanιrιm bir Tanrι’ya,Her şeye gücü yeten Baba’ya, göğün ve yerin, tüm görünen ve görünmeyenlerin Yaradanιna. Tek Rab İsa Mesih’e, Tanrι’nιn Oğlu’na, Tek doğana, tüm çağlardan önce Baba’dan doğana, Işιk’tan Işιk, Gerçek Tanrι’dan Gerçek Tanrι’ya, Doğana, yaratιlmayana, Baba ile aynı özde Olana. Tüm şeylerin O’nun aracılığıyla yaratιldιğιna. Biz insanlar ve kurtuluşumuz için, göklerden aşağıya inene, ve Kutsal Ruh aracılığıyla Bakire Meryem’den beden alana ve insan olana. Üstelik bizler için Pontius Pilatos döneminde çarmıha gerilene, acı çekerek ölene ve gömülene. Kutsal Yazılara göre üçüncü gün dirilene. Göklere yükselene ve Babasιnιn sağında oturana. Dirileri ve ölüleri yargılamak için görkemle yine gelecek olana. O’nun Krallιğιnιn sonu olmayacaktιr.Kutsal Ruh’a, Rabbe, yaşam verene, Baba’dan çıkana, Baba ve Oğul ile birlikte tapιlana ve onurlandιrιlana Peygamberler aracιlιğιyla konuşmuş olana, Bir, kutsal, evrensel ve elçisel Kilise’ye, Onaylarιm günahlarιn bağιşlanmasι için tek vaftizi. Beklerim ölülerin dirilişini ve gelecek Çağın yaşamιnι.Amin +. Daha sonra papaz yine üç kere sorar: Mesih’e bağlandın mı? Evet, O’na bağlandım. Öyleyse O’nun huzurunda eğil ve O’na tap. Vaftiz edilecek kişi başını eğip şöyle der: Tapıyorum Baba’ya, Oğul’a ve Kutsal Ruh’a: özdeş ve bölünmez Üçlemeye. Papaz Tüm insanların kurtulmasını ve Gerçeğin bilgisine kavuşmasını arzulayan Tanrı kutludur; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Rabbe dua edelim. Ey Rab ve Efendi, Tanrımız, bu kulunu (isim) Kutsal Aydınlanmaya çağır ve Senin vaftizinin yüce kayrası için değerli kıl. Ondan eski insanı çıkar ve onu sonsuz yaşam için yenile. Mesih’inle birlik olması için onu Kutsal Ruhunun gücüyle doldur; öyle ki bundan böyle bedenin değil, Senin krallığının çocuğu olsun. Birlikte kutlu olduğun biricik Oğlu’nun iyiliği ve kayrası ve yine Senin pek kutsal, iyi ve yaşam veren Kutsal Ruhun aracılığıyla: şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Duanın sonu Yücelik olsun Sana, Tanrımız ve ümidimiz, yücelik olsun Sana. Ölümden dirilmiş olan gerçek Tanrımız Mesih; pek kutsal Annesinin, kutsal ve şerefli Elçilerinin ve tüm azizlerinin duaları sayesinde bize acısın ve bizi kurtarsın; çünkü iyidir ve merhametlidir. Kutsal babalarımızın duaları sayesinde Tanrımız Rab İsa Mesih bize acısın ve bizi kurtarsın. Âmin. Papaz, beyaz giysiler içinde eline tütsüyü alır ve vaftiz kurnasının çevresini buhurlar. Sonra Kutsal İncil’i yukarı kaldırıp onunla vaftiz kurnası üzerinde haç işareti yaparak şöyle der: Kutludur Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un krallığı; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Esenlikle Rabbe dua edelim. Koro: Rab merhamet eyle. (Her dilekten sonra tekrarlanır.) Papaz: Göklerden esenlik ve ruhlarımızın kurtuluşu için Rabbe dua edelim. Tüm Dünyada barış, Tanrı’nın kutsal Kiliselerinin istikrarı ve hepsinin birliği için Rabbe dua edelim. Bu kutsal ev için ve ona iman, saygı ve Tanrı korkusuyla girenler için Rabbe dua edelim. Pek değerli piskoposumuz (isim) için, Mesih’te saygıdeğer ruhbanlar ve diyakozlar için, tüm din adamları ve Kilise topluluğu için Rabbe dua edelim. Bu su için; Kutsal Ruh’un kudreti, işleyişi ve inişiyle kutsal kılınsın diye, Rabbe dua edelim. Onun üzerine kurtuluş kayrası ve Ürdün Nehri’nin kutsaması gönderilsin diye Rabbe dua edelim. Bu sular için; En Yüce varlık olan Üçlemenin arındırıcı işleyişi onların üzerine gelsin diye, Rabbe dua edelim. Kutsal Ruh’un inişi sayesinde bilginin ve dindarlığın ışığıyla aydınlanabilelim diye, Rabbe dua edelim. Bu su için; görünen ve görünmeyen düşmanların her kötü amacını savmaya hizmet edebilsin diye, Rabbe dua edelim. Onun içinde vaftiz edilecek kişi için, çürümez krallığa layık kılınabilsin diye, Rabbe dua edelim. Şu anda Kutsal Aydınlanmaya yaklaşan için ve onun kurtuluşu için, Rabbe dua edelim. O, ışığın çocuğu ve sonsuz kutsamaların mirasçısı olduğunu gösterebilsin diye, Rabbe dua edelim. Onun, Tanrımız Mesih’in ölümüyle ve dirilişiyle bir olması ve onlardan pay alabilmesi için, Rabbe dua edelim. Bu kişi, Vaftiz giysisini ve Ruh’un azmini Tanrımız Mesih’in dehşet verici gününde lekesiz ve bozulmamış bir halde koruyabilsin diye, Rabbe dua edelim. Bu suyun onun için yeniden doğuş yıkanması olması, günahların bağışlanmasını sağlaması ve çürümezlik giysisi olması için, Rabbe dua edelim. Tanrımız Rabbin, yakarışlarımıza kulak vermesi için Rabbe dua edelim. Bu kişiyi ve hepimizi her tür denenme, öfke, tehlike ve gereksinimden koruması için Rabbe dua edelim. Bize yardım et, bizi kurtar, acı bize ve kayranla koru bizi, ey Tanrı. Tümüyle kutsal, lekesiz, tamamen kutlu ve görkemli Hanımefendimiz Tanrı-doğuran ve ebediyen bakire Meryem’i hatırlayıp tüm azizlerle birlikte kendimizi, birbirimizi ve tüm hayatımızı Mesih Tanrı’ya emanet edelim. Koro: Sana, ya Rab. Papaz bu cümleyi her söylediğinde koro: “Yücelikler Sana, Tanrımız, yücelikler Sana” der. Papaz: Yücesin Sen, ey Rab, muhteşemdir Senin eserlerin. Harikalarına övgüler söylemek için hiçbir sözcük yeterli değildir. (3 kere)Papaz duaya devam eder: Çünkü kendi isteğinle evreni yoktan var ettin ve kudretinle yaratılışı bir arada tutuyorsun ve kanunlarınla dünyayı yönetiyorsun. Yaratılışı dört elementten oluşturdun ve sene döngüsünü dört mevsimle taçlandırdın. Tüm ruhsal güçler Senin huzurunda titriyor. Güneş Sana övgüler söylüyor, Ay Seni yüceltiyor, yıldızlar Sana yalvarıyor, ışık Sana itaat ediyor, derinlikler Senin huzurunda titriyor, kaynaklar Senin hizmetkârındır. Gökleri, bir perde gibi gerdin ve yeryüzünü suların üzerinde kurdun, nefes için göklerden hava yolladın. Meleksel güçler Sana hizmet ediyor. Baş-melekler korosu Sana tapıyor. Ayağa kalkıp Senin etrafında uçarken, çok gözlü Kerubim melekleri ve altı kanatlı Serafim melekleri, yaklaşılmaz görkeminin korkusuyla yüzlerini gizliyorlar. Çünkü Sen, başlangıcı bulunmayan ve sözcüklerle ifade edilemeyen Tanrı olan Sen, kul suretini alıp dünyamıza geldin ve ölümlülere benzer oldun. Çünkü Sen, ey Efendimiz, insan ırkının Şeytanın eziyetlerine maruz kalmasına merhamet ve şefkatinden dolayı tahammül edemedin ve gelip bizi kurtardın. Senin inayetinin farkındayız, Senin merhametini ilan ediyoruz, Senin iyiliğini gizlemiyoruz. Irkımızın nesillerini özgür kıldın. Doğumun aracılığıyla bakire bir rahmi kutsadın. Göründüğünde tüm yaratılış Sana övgüler söyledi. Çünkü Sen, yeryüzünde görünmüş ve ölümlüler arasında yaşamış olan Tanrımızsın. Tümden Kutsal Ruhunu göklerden gönderip Ürdün Nehri’nin sularını kutsadın ve orada pusuya yatmış bekleyen ejderlerin başını ezdin. Bu yüzden, ey Kral, insanlığı seven, şimdi de Kutsal Ruh’un ziyareti aracılığıyla burada olup bu suyu kutsal kıl (3 kez). Koro: Âmin. Papaz: Ve ona kurtuluş kayrasını ve Ürdün Nehri’nin kutsallığını ver. Onu çürümezlik kaynağı, kutsama armağanı, günahlardan kurtulma ve hastalıklardan korunma ve kötü ruhlar için yıkım aracı kıl. Onun meleklerin kuvvetiyle dolu olmasını ve düşman güçlerin ona yaklaşamamasını sağla. Yarattığına karşı plan yapanlar bu sudan kaçsınlar; çünkü ey Rab, Senin harika ve görkemli ve düşmanlara korku salan adını çağırıyorum. Tüm düşman güçler Senin pek değerli Çarmıhının işareti altında ezilsinler (3 kere) Koro: Âmin. Sana yalvarıyoruz, ey Rab, tüm göksel ve görünmez putlar bizi terk etsin ve karanlığa ait kötü bir ruh kendisini bu suda gizlemesin. Karanlık bir anlayış ve kafa karıştırıcı düşünceler getiren kötü bir ruhun vaftiz edilecek kişiyle birlikte suya girmesine de izin verme. Ancak Sen, ey her şeyin Efendisi; bu suyu kurtuluşun suyu, kutsanmanın suyu, bedenin ve ruhun arınması, kölelikten kurtuluş, suçların bağışlanışı, ruhun aydınlanışı, yeniden doğuş yıkanışı, ruhun yenilenmesi, evlat edinilme armağanı, çürümezlik giysisi, yaşam kaynağı olarak göster. Çünkü Sen, ey Rab, şöyle dedin, “Yıkanın ve temiz olun; kötülüğü ruhunuzdan atın”. Su ve Ruh aracılığıyla bize yücelerden yeni bir yaşam bağışladın. Kendini bu suda göster, ey Rab ve onun içinde vaftiz edilecek olana aldatıcı tutkulardan dolayı çürümüş eski insanı çıkarıp onu yaratmış olanın suretine göre yenilenmiş yeni insanı giyerek değişebilmeyi bahşet. Öyle ki vaftiz aracılığıyla Senin ölümünün benzeriyle birleşmiş olarak Senin dirilişine ortak olabilsin. Ve Kutsal Ruh armağanını koruyup kayra emanetini arttırarak yüce çağrının ödülünü alabilsin ve Senin sayende, Tanrımız ve Rabbimiz İsα Mesih, isimleri göklerde yazılı ilk doğanlardan sayılabilsin.  Çünkü Sana aittir yücelik, kudret ve tapınma: sonsuz Baban ve Senin tamamen kutsal, iyi ve yaşam veren Ruhun ile   birlikte; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar Κoro: Âmin. Papaz: Hepinize esenlik olsun. Koro: Ve sizin ruhunuza Papaz: Başlarımızı Rabbin önünde eğelim. Koro: Sana ya Rab. Papaz: Rabbe dua edelim. Koro: Rab, merhamet eyle. YAĞA OKUNAN DUA Papaz: Ey Rab ve Efendi, atalarımızın Tanrısı, Sen ki değişimin ve tufandan kurtuluşun işareti olarak Nuh’un gemisinde atalarımıza ağzında zeytin dalı taşıyan bir güvercin gönderdin ve böylece kayra gizemini önceden simgeyle gösterdin ve ayrıca Senin Kutsal Gizemlerinin gerçekleştirilmesi için zeytin ağacının ürününü de verdin ve böylece Yasa altındakileri Kutsal Ruh ile doldurdun ve kayra altındakileri yetkinleştirdin. Bu yağı da Kutsal Ruhunun gücü (+), işleyişi (+) ve inişi (+) aracılığıyla kutsal kıl; öyle ki iman içinde onunla yağlanan veya ondan pay alan herkes için çürümezlik yağlaması, doğruluk zırhı, bedenin ve ruhun yenilenişi ve her kötülükten kurtuluş olsun. Senin ve Biricik Oğlu’nun ve tamamen kutsal, iyi ve yaşam veren Ruhunun yüceliği için; şimdi ve her zaman ve sonsuzlara kadar. Koro: Âmin. Papaz: Dikkat edelim. Koro: Alliluya, Alliluya, Alliluya. Papaz, yağ kabını alıp ondan vaftiz kurnasına dökerek üç haç yapar ve her defasında şöyle der: Papaz: Dünyaya gelen her insanı aydınlatan ve kutsayan Tanrı kutludur; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Tanrı’nın kulu, mutluluk yağı ile yağlanıyor; Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adıyla: şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Kişinin göğsüne ve omuzlarına haçın mührünü çizip şöyle der: Ruhun ve bedenin şifası için. Sonra kulaklarına: İmanı duyabilmesi için. Ve ayaklarına: Senin yolunda yürüyebilsin diye. Ve ellerine: Senin ellerin yarattı ve oluşturdu beni.      “Tanrı’nın kulu (isim) Baba’nın (Âmin) ve Oğul’un (Âmin) ve Kutsal Ruh’un (Âmin), adıyla vaftiz ediliyor”.  Ne mutlu suçları bağışlanmış olanlara ve günahları örtülmüş olanlara (3 kere). Ne mutlu RAB'bin kötülüklerini saymadığı, Ruhunda hile  bulunmayan insana. Sustuğum sürece Kemiklerim eridi, Gün boyu inlemekten.  Çünkü gece gündüz Elin üzerimde ağırlaştı. Dermanım tükendi yaz sıcağında gibi.  Günahımı açıkladım sana, Suçumu gizlemedim. "RAB'be isyanımı itiraf edeceğim" deyince, Günahımı, suçumu bağışladın. Bu nedenle her sadık kulun Ulaşılır olduğun zaman sana dua etsin. Azgın sular taşsa bile ona erişemez.  Sığınağım sensin, Beni sıkıntıdan korur, Çevremi kurtuluş ilahileriyle kuşatırsın.   Eğiteceğim seni, gideceğin yolu göstereceğim, Öğüt vereceğim sana, Gözüm sendedir.  At ya da katır gibi anlayışsız olmayın; Onları idare etmek için gem ve dizgin gerekir, Yoksa sana yaklaşmazlar.  Kötülerin acısı çoktur, Ama RAB'be güvenenleri O'nun sevgisi kuşatır.  Ey doğru insanlar, sevinç kaynağınız RAB olsun, coşun; Ey yüreği temiz olanlar, Hepiniz sevinç çığlıkları atın! KRİZMASYON (Kutsal Yağ Sürme) Duası Kutlusun Sen, ey her şeye gücü yeten Rab Tanrı, iyiliğin kaynağı, biricik Oğlu’nun ve Tanrımızın açıklanışı aracılığıyla, layık olmasak da bizlere Kutsal Vaftizle kutlu arınmayı ve yaşam veren yağlamayla tanrısal kutsanmayı bahşederek karanlıktakiler için kurtuluş ışığını parlatan Doğruluk Güneşi, Sen ki şimdi de bu yeni aydınlanmış kuluna isteyerek ve istemeyerek işlediği günahlarının affını vererek onu su ve Ruh aracılığıyla yeniden yaratmaktan mutluluk duyuyorsun. Bu sebeple, ey herkesin Efendisi ve şefkatli Kralı, ona Senin her şeye gücü yeten ve saygın Ruh armağanının mührünü ve Mesih’inin kutsal bedeni ve değerli kanıyla bir olmayı da bahşet. Onu kutsallığında koru, Ortodoks inançta kuvvetlendir, onu kötü olandan ve onun tüm araçlarından kurtar ve kurtarıcı korkun aracılığıyla onun ruhunu paklıkta ve doğrulukta koru; öyle ki Senin huzurunda her sözde ve eylemde Seni hoşnut edici olarak göksel krallığının çocuğu ve mirasçısı haline gelebilsin. Çünkü Sen bizim Tanrımızsın, merhamet ve kurtuluş Tanrısı ve Sana yücelik sunarız: Baba’ya ve Oğul’a ve Kutsal Ruh’a; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz, vaftiz olmuş kişinin alnına, gözlerine, burun deliklerine, ağzına, kulaklarına, göğsüne, ellerine ve ayaklarına kutsanmış yağ sürüp haç işareti çizer: Kutsal Ruh armağanının Mührü. Âmin. Papaz, vaftiz edilmiş kişiye yeni bir giysi giydirirken şöyle der: Tanrı’nın kulu (isim), doğruluk giysisini kuşanıyor; Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adıyla.  Koro: Âmin Işıktan bir giysi bahşettin bana, ey ışığı bir giysi gibi kuşanmış olan, ey en merhametli Mesih Tanrımız. Sonra, vaftiz edilmiş kişinin boynuna haç takarken şöyle der: Bir kimse benim ardımdan gelmek isterse kendini inkâr etsin ve çarmıhını alıp beni izlesin. KORO Yenilmez Çarmıh silahını suların üzerine kazıyarak Musa, asasıyla önünde düzgün bir çizgi çizdi ve Kızıldeniz’i ikiye böldü, ayakları ıslanmadan yürüyen İsrail için bir yol açarak. Sonra sular üzerinde ikinci bir çizgi çizdi ve onları birleştirdi; Firavunun savaş arabalarını boğarak. Bu sebeple Tanrımız Mesih’e ilahi söyleyelim; çünkü O, yüceltilmiştir. Harun’un çubuğu bu gizemin bir göstergesidir; çünkü filizlendiğinde kimin kâhin olması gerektiğini gösterdi. Böylece bir zamanlar kurak olan Kilise’de Çarmıhın tahtası şimdi çiçek vermiştir; onu kudret ve azimle doldurarak. Ey Rab, Senin tasarının gizemini duydum; Senin eserlerini düşündüm ve Tanrılığını yücelttim. Üzerine Kral ve Rab Mesih’in gerildiği üç kere kutlu Ağaç! İnsanlığı ağaç ile ayartan aldatıcı senin aracılığınla düştü. Ruhlarımıza esenlik bağışlayıp bedeni sayesinde sende çarmıha gerilen Tanrı’nın kurduğu tuzağa yakalandı. Yunus, kurtarıcı çarmıh acılarını açıkça önceden belirterek ellerini deniz canavarının karnında bir haç şeklinde uzattı. Oradan üç gün sonra çıkarılmış olarak, bedende çarmıha gerilen ve üçüncü günde dirilişiyle dünyayı aydınlatmış olan Tanrımız Mesih’in muhteşem Dirilişini önceden bildirdi. Tanrı’ya nefret dolu tehditler ve küfürler saçan ahlaksız zorbanın akılsız fermanı, insanların aklını karıştırdı. Yine de ne vahşi hayvanların öfkesi ne de ateşin kükreyişi Üç Çocuğu korkutabildi: ancak alevlerin içinde birlikte durup çiy gibi serinlik getiren rüzgârın esintisiyle ilahi söylediler: “Kutlusun Sen ve her şeyin ötesinde övülmüşsün; ey Tanrımız ve atalarımızın Tanrısı”. Ey siz sayıca Üçlemeye eşit olan Çocuklar: Baba’yı ve Yaratıcıyı kutlulayın, inip ateşi çiye dönüştürmüş olan Söz’e övgüler söyleyin ve herkese yaşam veren en Kutsal Ruh’u her şeyin ötesinde sonsuza kadar yüceltin. Ey Tanrı-doğuran, sen sürülmemiş bir tarlayken Mesih’i doğuran mistik Cennetsin. O, Çarmıhın yaşam veren ağacını yeryüzüne dikti. Bu sebeple onun yüceltildiği bu günde, Mesih’e tapıyoruz ve seni ululuyoruz. Papaz, vaftiz edilmiş kişiyle birlikte elinde mum tutarak vaftiz kurnasının etrafında üç kez döner. Papaz, kurnanın çevresini buhurlarken koro ilahi söyler: Mesih’te vaftiz olanlarınızın hepsi Mesih’i giyindi. Alliluya. (3 kere) Baba’ya, Oğul’a ve Kutsal Ruh’a yücelik olsun. Şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin Mesih’i giyindiniz. Alliluya Papaz: Kudretle Koro: Mesih’te vaftiz olanlarınızın hepsi Mesih’i giyindi. Alliluya. Okuyucu: Rab benim ışığım ve kurtarıcımdır. Papaz: Dikkat edelim. Okuyucu: Rab, yaşamımın koruyucusudur. Papaz: Bilgelik Okuyucu: Aziz Pavlus’un Romalılara Mektubundan sözler Papaz: Dikkat edelim. Mesih İsa'ya vaftiz edilenlerimizin hepsinin O'nun ölümüne vaftiz edildiğini bilmez misiniz? Baba'nın yüceliği sayesinde Mesih nasıl ölümden dirildiyse, biz de yeni bir yaşam sürmek üzere vaftiz yoluyla O'nunla birlikte ölüme gömüldük. Eğer O'nunkine benzer bir ölümde O'nunla birleşmişsek, O'nunkine benzer bir dirilişte de O'nunla birleşeceğiz. Artık günaha kölelik etmeyelim diye, günahlı varlığımızın ortadan kaldırılması için eski yaradılışımızın Mesih'le birlikte çarmıha gerildiğini biliriz. Çünkü ölmüş olan, günahtan özgür kılınmıştır. Mesih'le birlikte ölmüşsek, O'nunla birlikte yaşayacağımıza da inanıyoruz. Çünkü Mesih'in ölümden dirilmiş olup artık ölmeyeceğini, ölümün artık O'nun üzerinde egemenlik sürmeyeceğini biliriz. O'nun ölümü, günaha karşılık ilk ve son ölüm olmuştur. Oysa sürdüğü yaşamı Tanrı için sürmektedir. Siz de böylece kendinizi günah karşısında ölü, Mesih İsa'da Tanrı karşısında diri sayın. Papaz: Sana esenlik olsun. Koro: Alliluya, Alliluya, Alliluya Papaz: Bilgelik. Ayağa kalkalım ve Kutsal İncil’i dinleyelim. Hepinize esenlik olsun. Koro: Ve sizin ruhunuza Papaz: Aziz Matta’ya göre İncil’den sözler. Dikkat edelim. Koro: Yücelik Sana, ey Rab, yücelik Sana. On bir öğrenci Celile'ye, İsa'nın kendilerine bildirdiği dağa gittiler. İsa'yı gördükleri zaman O'na tapındılar. Ama bazıları kuşku içindeydi. İsa yanlarına gelip kendilerine şunları söyledi: «Gökte ve yeryüzünde bütün yetki bana verildi. Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin. Onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edin. Size buyurduğum her şeye uymayı onlara öğretin. İşte ben, dünyanın sonuna dek her an sizinle birlikteyim.» Koro: Yücelik Sana, ey Rab, yücelik Sana. Papaz: Hepinize esenlik olsun. Koro: Ve sizin ruhunuza Papaz: Başlarımızı Rabbin önünde eğelim. Koro: Sana, ya Rab. Papaz: Rabbe dua edelim. Koro: Rab, merhamet eyle. Yıkanışın ilk duası Papaz: Bu kuluna vaftiz aracılığıyla günahlarının affını veren ve ona yeni bir yaşam bahşeden Sen, ey Rab ve Efendi, yüzünün ışığının her zaman onun kalbinde parlamasından hoşnut ol; düşmanların tasarılarına karşı onun imanının kalkanını koru; onu giymiş olduğu çürümezlik giysisinde lekesiz ve bozulmamış halde koru; kayranla onun içindeki ruhsal mührü kırılmamış şekilde koru ve ona ve bizlere şefkatinin çokluğu uyarınca merhamet et. Çünkü kutludur ve yücedir Senin en saygın ve görkemli ismin: Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Rabbe dua edelim. Koro: Rab, merhamet eyle. Yıkanışın ikinci duası Papaz: Ey Efendi ve Rab, vaftiz edilenlere vaftiz kurnası aracılığıyla göksel görkemi bahşeden bu yeni aydınlanmış kuluna isteyerek ve istemeyerek işlediği günahlarının affını vererek onu su ve Ruh sayesinde yeniden yaratan Sen Tanrımız, kudretli elini onun üzerine koy ve onu iyiliğinin gücünde koru. Onun iman vaadini güvenli bir yerde sakla ve onu sonsuz yaşama ve Senin hoşnutluğuna layık kıl. Çünkü Sen bizim kutsanmamızsın ve Sana yücelik sunarız: Baba’ya ve Oğul’a ve Kutsal Ruh’a; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Hepinize esenlik olsun. Koro: Ve sizin ruhunuza Papaz: Başlarımızı Rabbin önünde eğelim. Koro: Sana, ya Rab. Papaz: Rabbe dua edelim. Koro: Rab, merhamet eyle. Yıkanışın üçüncü duası Papaz: Ey Tanrımız Mesih, Seni giyinmiş olan, bizimle birlikte başını Sana eğiyor: Sen onu koru ki ona ve bizlere boşuna düşmanlık besleyenlere karşı yenilmez bir asker olarak kalabilsin ve çürüme bilmez tacınla hepimizi sonsuza kadar zafer kazanmış ilan et. Çünkü Sensin merhamet gösteren ve kurtaran ve Sana yücelik sunarız: sonsuz Baban ve Senin tamamen kutsal, iyi ve yaşam veren Ruhun ile birlikte; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Âmin. Papaz, keten bezin ucunu temiz suya daldırıp ıslatarak vaftiz olmuş kişinin yüzüne su serper ve şöyle der: Sen aklandın, sen aydınlandın. Yeni bir sünger veya ham pamuk alıp vaftiz edilmiş kişinin yüzünü, başını ve göğsünü silerek şöyle der: Vaftiz edildin, aydınlandın, kutsal yağla yağlandın, kutsal kılındın ve suyla yıkanıp temizlendin; Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adıyla: şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Saçın tıraş edilme duası Papaz: Rabbe dua edelim. Koro: Rab, merhamet eyle. Papaz: Ey Efendi ve Rab; insanı, akılla donanmış ruhu ve güzel bir bedeni içerir şekilde oluşturarak ve böylece sanki bedenin akılla donatılmış ruha yardımcı olmasını isteyerek insanı Kendi suretinle onurlandıran Sensin. Çünkü Sen onun başını yükseğe koydun ve orada birbirine engel olmayan çok sayıda duyu oluşturdun: başı, rüzgârların değişiminden zarar görmesin diye saçla taçlandırdın ve bedenin her bir üyesini hizmet görsün diye yerleştirdin; öyle ki insan muhteşem bir sanatçı olan Sana her şeyiyle şükredebilsin. Kendin seçtiğin Elçi Pavlus aracılığıyla bizlere her şeyi Senin yüceliğin için yapmamızı emreden Sen, ey Efendi, şu anda başından kesilmiş saçıyla ilk ürününü Sana sunmak için yaklaşan bu kulunu (isim) kutsa (+). Onun vaftiz annesini/babasını da kutsa; her zaman Senin yasanı derinden düşünmelerini ve Seni hoşnut eden şeyleri yapmalarını bahşet. Çünkü Sen merhametli bir Tanrısın ve insanlığı seversin ve Sana yücelik sunarız: Baba’ya ve Oğul’a ve Kutsal Ruh’a; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Hepinize esenlik olsun. Koro: Ve sizin ruhunuza Papaz: Başlarımızı Rabbin önünde eğelim. Koro: Sana, ya Rab. Papaz: Rabbe dua edelim.  Koro: Rab, merhamet eyle. Papaz, vaftiz olmuş kişinin başı üzerine elini koyar ve şöyle dua eder: Ey Rab, Sana inananları iyiliğinle ve vaftiz kurnası aracılığıyla kutsayan Tanrımız, buradaki bu kişiyi (çocuğu) kutsa ve Senin kutsaman onun başı üzerine gelsin. Peygamberin Samuel aracılığıyla Davut’u kutsadığın gibi, kulun (isim) başını da günahkâr olmama rağmen benim elim aracılığıyla kutsa ve ona Kutsal Ruhunu indir; öyle ki yaşça ilerledikçe ve yaşlılıkta beyaz saçlara sahip olunca Yeruşalim’in iyi şeylerini yaşamının tüm günlerinde görüp Sana yücelik sunabilsin. Çünkü Sana yaraşır tüm yücelik, onur ve tapınma: Baba’ya ve Oğul’a ve Kutsal Ruh’a; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Vaftiz edilmiş kişinin başından bir tutam saçı haç şeklinde kesip şöyle der: Tanrı’nın kulunun (isim) başındaki saçtan kesiliyor: Baba’nın ve Oğul’un ve Kutsal Ruh’un adıyla: şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Bize merhamet et, ey Tanrı, yüce merhametin uyarınca; Sana yalvarıyoruz, bizi duy ve bize merhamet eyle. Koro: Rab, merhamet eyle. Yine Tanrı’nın kulları, yeni aydınlanmış olan (isim), vaftiz anne/babası ve buradaki herkes için merhamet, yaşam, esenlik, sağlık ve kurtuluş dileyerek dua edelim.   Çünkü Sen merhametli bir Tanrısın ve insanlığı seversin ve Sana yücelik sunarız: Baba’ya ve Oğul’a ve Kutsal Ruh’a; şimdi ve her zaman ve sonsuza kadar. Koro: Âmin. Papaz: Yücelikler Sana, Tanrımız, yücelikler Sana. Kurtuluşumuz için alçakgönüllülük gösterip Ürdün Nehri’nde Yuhanna tarafından vaftiz edilmiş olan gerçek Tanrımız Mesih; pek kutsal Annesinin, yüce Peygamber ve Yol Hazırlayıcı Vaftizci Yuhanna’nın, kutsal ve şerefli Elçilerinin ve tüm azizlerinin duaları sayesinde bize acısın ve bizi kurtarsın; çünkü iyidir ve merhametlidir. Kutsal babalarımızın duaları sayesinde Tanrımız Rab İsus Mesih bize acısın ve bizi kurtarsın.  Koro: Âmin. Kinonia Tanrı’nın kulu (isim); Tanrımız, Rabbimiz ve Kurtarıcımız İsa Mesih’in Değerli Bedenine ve Kanına paydaş oluyor. Âmin. Vaftiz edilmiş kişi küçük çocuksa, papaz onu kollarına alır ve annesine verirken şöyle der: Al, ey anne; vaftiz edilmiş, kutsal yağla yağlanmış ve kutsal kılınmış çocuğunu ki bunlara göklerdeki melekler ve yeryüzündeki insanlar tanık olmuştur. Ve mumu alıp onu çocuğun babasına (veya vaftiz edilmiş kişi yetişkinse ona) vererek şöyle der: Işığınız insanların önünde öyle parlasın ki tüm iyi işlerinizi görüp göklerde olan Babanızı yüceltsinler.

KAVAKLI RUM KİLİSESİ RESTORASYON ÇALIŞMALARI DEVAM EDIYOR

Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Tanır, Kavaklı Rum Kilisesi restorasyonunun 2014 yılı içinde tamamlanacağını belirtti. İl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Tanır, Kavaklı Rum Kilisesi restorasyon çalışmasının devam ettiğini ve restorasyonun 2014 yılı içinde tamamlanacağını kaydetti. Tanır, "19. yüzyıl eseri olarak Kavaklı Rum Kilisesi hizmet vermiş bir binadır. 1950 yıllarda kişiden alınarak, daha sonraki dönemlerde kamulaştırılmış bir binadır" diye konuştu. Kavaklı Rum Kilisesi Doğa Tarihi Müzesi ikmal, onarım, teşhir, tanzim veçevre düzenlemesi çalışmalarının devam ettiğini kaydeden Tanır, "İhale makamı ise Kültür ve Turizm Bakanlığı Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü. Bu yıl restorasyon için gelen miktar 1 milyon TL'dir. Restorasyonun toplam miktarı ise 2 milyon 156 bin TL'dir. Önümüzdeki yıl bu para tamamlanacaktır. Bina ile ilgili geçen yıl 300 bin TL'nin üzerinde bir ödeneğimiz geldi ve bu binanın çatısını yapmıştık. Bu yıl yine binanın duvarlarının güçlendirilmesi, kenarlarının, istinat duvarlarının çekilmesi, dışarıda tuvalet ve orada kalacaklar için odaların yapılması şeklinde özellikle fiziki müdahale için bir çalışma yapılıyor. Güçlendirme ve restorasyon çalışmaları yapılıyor. Binanın içerisinde ise yine güçlendirme kapsamında direkler sağlamlaştırılıyor. Resim ve ikonların ortaya çıkartılması restaratörler tarafından yapılıyor. İçerde vitrinler, bilgi levhaları, yönlendirmeler yer alıyor" dedi.   Kaynak: http://www.hristiyangazete.com/2012/10/burdur-kavakli-rum-ortodoks-kilisesi-restorasyon-calismalarinda-son-durum/

SUMELA MANASTIRI

Trabzon'un güneyinde, Ziganalar'ın bir tepesinin yamacına yapışmış bir manastır harabesi vardır. Eteklerinde, ormanlar ile kaplı bir vadinin dibinde, Trabzon'a kadar uzanan Değirmen Deresi'nin kollarından biri akar. Halk buraya kısaca Meryem Ana der. Eski adı ise Sumela Manastırı'dır. Genellikle bu dini tesisin kuruluşunu eski tarihlere çıkarmak isterler. Bu havalinin evvelce Rum ahalisi arasında yaygın ve Trabzon hakkındaki Rumca kitaplarda tekrarlanan kuruluş efsanesine göre manastırın esası güya Theodosius devrinde kurulmuş ve altıncı yüzyılda İmparator Lustinianos devrinde kumandan Belisarios tarafından yeniden yapılmış idi. Fakat bu rivayeti kabul ettirecek hiçbir ilmi dayanağın bulunmadığı, burasını inceleyen yabancı mütehassıslar tarafından kesin olarak bildirilmiştir. Buranın başlıca gelir kaynağı olan bir Meryem Ana resminin eskiliğine ve mucizeler yarattığına halkı inandırmak böylece onun değerini büyültmek için uydurulduğu kolayca sezilen bir efsaneye göre güya bu resim, İsa'nın Havarilerinden Lukas tarafından yapılmış, Lukas'ın terekesinden Atina'ya geçmiş fakat Theodosius devrinde, dördüncü. yüzyılda resim kendiliğinden buradan ayrılmak istemiş, bir gün melekler tarafından gökte uçurularak Trabzon dağlarındaki bu kovuğa getirilip bir taşın üzerine bırakılmıştır. Tam bu sıralarda Atina'dan Trabzon'a gelen Barnabas ve Sophronios adlarında iki keşiş de bu ücra dağın ıssız yamacında bu resmi bulmuşlardır. Bu çeşit rivayet ve efsanelerin basit bir Hıristiyanlık gayreti ile yaratıldı ve mütemadiyen tekrarlanarak adeta zorla kabul ettirildiği bilinir. Böylece hakkında benzeri rivayetler çıkarılan tesisler de güya çok eski bir tarihe inmektedir. Sumela münferit bir örnek olmayıp, eş durumdaki birçok misalden sadece biridir.        Meryem (Panaghia) adına kurulan bu manastırın, Grekçe Sumela adının esasını, kara, siyah, karanlık anlamlarına gelen Melas kelimesinden aldığı söylenir. Bu, acaba bu tesisin kurulduğu vadinin ve dağın koyu renginden dolayı mı vermiştir? Bu fikirde olanlar vardır. Fakat kanaatimize göre Sumela kelimesi, buradaki Meryem ikonasının (tasviri) bir sıfatı da olabilir. Onun, ünlü tarihçi J.P. Fallmerayer'in de (1790-1861)1840 yılında buraya geldiğinde dikkatini çektiği gibi renginin koyu, hatta teşhis edilemeyecek derecede siyah oluşu bu adın esasını teşkil etmiş olması mümkündür. Gürcü resim sanatında, XII. yüzyılda sanat aleminde Siyah Madonna ismi altında tannan birtakım Meryem ikonalarının yapıldığı ve yayıldığı bilinir. Esrarlı ifadesini daha da arttırmak gayesiyle, Meryem Ana resimlerinde yüz, siyah ile boyanıyordu. Gürcistan'a bu usulün eski Hind sanatından gelmiş olabileceği de ayrıca ileri sürülmüştür. Sumela Manastırının Kafkasya'ya yakınlığı düşünülecek olursa, burada saygı gören Meryem tasvirinin, böyle bir siyah Meryem olduğuna ve manastırın, Sumela adını bundan aldığına ihtimal vermek de mümkündür. Böylece dağın da adı, manastırdan dolayı Oros Mela = Kara Dağ olmuştur.        Sumela Manastırı'na ait siyah Meryem resminin hangi döneme ait nasıl bir şey olduğunu daha fazla araştırmaya imkan yoktur. İlkona'nın eskiden çekilmiş oldukça iyi bir fotoğrafından anlaşıldığına göre bu üzerinde herhangi bir çizgi, boya daha doğrusu resme benzeyen bir unsur teşhis edilemeyen simsiyah, çatlak ayrıca da ortadan ayrılmış bir tahtadan ibaret idi. İlkona'nın çevresini belirten gümüş çerçeve ise motiflerinden ve yazılarından anlaşıldığına göre 1700 tarihine ait olup alelade bir işçilik gösteriyordu. Bu fotoğraftan edindiğimiz intibaya göre Sumela'daki Meryem ikonasının, gerçek bir Siyah (= Kara) Meryem bile olması çok şüphelidir.        Siyah Meryem'ler bilhassa Avrupa doğusuna doğru çok sayıdadır, bilhassa ziyaret yerlerinde bulunmakta ve dağlarda, yüksek yerlerde, orman içlerinde kurulan ibadet yerlerinde muhafaza edilmektedir; ayrıca bu yerlerde şifalı bir de su bulunmaktadır, nihayet Fransa'daki bu tasvirlerin bulundukları yerlere mucizevi şekilde geldiklerine inanılmaktadır. Bütün bu hususiyetler çok değişik ve uzak çevrelerde dini inanışların tamamen aynı karakteri göstermesi bakımından çok ilgi çekicidir.        Kısacası Trabzon'un Sumela Manastırı, bu adı ile tarihte ancak Trabzon Komnenos'ları döneminde ortaya çıkmaktadır. Her köşesinde irili ufaklı böyle dini binalar olan bu bölgenin, peyzaj itibarıyla en harikulade bir yerinde Sumela Manastırı kurulmuş ve Osmanlı devri Türk idaresi sırasında devamlı gelişmeler ile tam manası ile muazzam bir tesis halini almıştır. Hemen hemen 1200 metre rakımlı bir noktada ve vadinin dibinde akan suyun 300 metre kadar yükseğinde, dimdik denilebilecek kadar saip bir yamacın ortalarında oldukça geniş ve yüksek bir mağara, daha doğrusu bir kovuk bu tesisin çekirdeğini teşkil etmiştir. Bu, erişilmesi zor ve yorucu kovuk önündeki dar çıkıntı, zamanla burada büyüyen, genişleyen ve zenginleşen manastıra zemin olmuştur. Sumela, Trabzon ve çevresinde sayılan hayli çok olan eski manastırların en ünlüsüdür.        Dağlara, yüksekliklere ve mağaralara bir kült yeri olarak çok eskiden beri daima özel bir değer verildiği bilinir. Belki bu mağaranın içinde de evvelce böylece bir sunak yapılmıştı. Hıristiyanlık yayıldıktan sonra burasının bilinmeyen bir tarihte ufak bir keşiş inzivagahı haline getirildiği de düşünülebilir. Tabiatıyla bu tahminler, benzeri eserlerde müşahede edilen hususlardan çıkarılmaktadır. Ancak mağara kısmında yapılacak etraflı ilmi araştırma ve sondajlar bu tahminlerin doğruluk derecesini belki aydınlatabilir. Yoksa şimdiki halde müspet hiçbir dayanak yoktur.        Atina'dan gelen iki keşişin, Barnabas ve Sophronios'un Theodosios döneminde IV.V. yüzyıllarda burasını kurmuş ve Iustinianos'un kumandanı Belisarios'un da tamir ettirmiş olduğu yolundaki kuruluş efsanesinin sağlam bir esasa dayanmadığı açıkça belli olmasına rağmen bu hurafenin hala yaşatılması hayret verir. Bu efsane bir tarafa bırakılacak olursa, manastırın şimdiki halde hiç değilse on üçüncü yüzyıldan itibaren, tarihini takip mümkündür. Bu sırada artık Bizans İmparatorluğu'ndan apayrı bir devlet halinde doğarak, başlı başına gelişmeye başlamış olan Trabzon Komnenos'ları Prensliği, başkenti Trabzon şehri olmak üzere bu çevrede hakim durumunda bulunuyordu. Kendilerini Bizans İmparatorluğu'nun gerçek mirasçısı olarak gören ve kendilerini imparator olarak tanıtan Trabzon prenslerinin bu unvanını, 1261'de yeniden İstanbul'a sahip olarak eski Bizans devletini ihya eden hakiki Bizans İmparatorluğu kabul etmemiştir.        Bilhassa komşu Türk beylikleri ile çok yakın ve girift temasları bulunan Trabzon Kommenosları'ndan III Alexios (1349-1390) bu manastırın esas kurucusu sayılabilir. İki kız kardeşi Türk beyleri ile evli olan, kendi dört kızını da komşu Türk beylerine veren III. Alexios'un Sumela'ya özel bir ilgi gösterdiği kaynak ve belgelerden anlaşılmaktadır. Buradaki keşiş hücrelerine, onun büyük dede, dede ve babasının da bazı bağışlarda bulunmuş oldukları bu vesile ile öğrenildiğine göre, Alexios'un büyük dedesi II. Loannes (1280-1285) zamanından beri burada dini bir merkezin varlığına ihtimal verilir. Yine başka bir efsaneye göre, büyük bir kasırga sırasında Meryem'in yardımı ile canını kurtaran III. Alexios burasını yeni bir tesis halinde inşa ettirmiş, zengin vakıflar bağışlamış bir Khrysobullos yeni bir ferman ile de bu vakıflarını sağlam esaslara bağlamıştır. Manastırın 1650'ye kadar dış kapısı üzerinde görülebilen 1360 tarihli, beş mısralık bir manzum kitabede III. Alexios, bu tesisin kurucusu (ktetor), "Doğu ve Batı (=İberia)'nın hakimi İmparator" olarak gösterilmişti. Alexios 1361 yılındaki bir güneş tutulmasını burada karşılamıştır. Hatta, bu prensin sikkelerinde güneş resmi bu olayla ilgili kabul edilmektedir. 1365 tarihli "vakfiyesi" ile de manastırın bütün idari şartlarını, arazisini, gelirlerini düzene koyduktan başka, Trabzon'a gelecek bir tehlikeyi, bir Türk akınını önlemek üzere, buradaki keşişlerin daima uyanık bulunmalarını da bildirir. Alexios'un oğlu III. Manuel (1390-1417) babası gibi dini tesislere bağlılığı olan bir şahıs idi. Tahta çıktığı yıl, saray hazinesinde bulunan değerli bir Stavrotegi (içinde İsa'nın çarmıhının bir parçası bulunduğu iddia edilen müzeyyen bir haç) Sumela'ya hediye etmişti. Son Trabzon Komnenos'ları da Sumela Manastırı'nı yeni fermanlar ile zenginleştirmişler veya vakıflarını tasdik etmişlerdir. Trabzon ve havalisi Türk idaresine geçtikten sonra Osmanlı Sultanları, Aynaroz'da, Sina'da ve daha birçok manastırda da olduğu gibi Sumela'nın eski hak ve hukukunu dikkatle korumuşlar, hatta buraya imtiyazlar vermişler, bazı hediyeler de yollamışlardı. Nitekim Sumela'da bulunan iki şamdan, Yavuz I. Selim (1512-1520)' in bir hediyesi olarak biliniyordu. Burada ayrıca Trabzon fatihi II.Mehmed'in de manastırın haklarını tanıdığını bildiren bir fermanı muhafaza ediliyordu. Daha başka fermanların saklandığı, burası hakkındaki yayınlardan öğrenilmektedir. Burada Sultan II.Bayazıd, I.Selim, II.Selim, III.Murad, İbrahim, IV.Mehmed, II.Süleyman, Mustafa ve III.Ahmed tarafından verilmiş fermanlar bulunduğu bildirilmektedir. On sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren manastır ile Eflak Voyvodalarının ilgilendik1eri ve devamlı yardımlar ve yazı1ar gönderdik1eri tespit olunmuştur. Ghikas (1755), Stephan (1764), Hypsilantes'in (1775) böylece ilgilendikleri bilinir. Tabiatıyla manastırın arşivinde, İstanbul patriklerinin bütün Osmanlı devri boyunca yolladıkları yazılar da muhafaza ediliyordu. Sumela bilhassa on sekizinci yüzyılda Voyvodaların himayesinde gelişmiş ve birçok kısımları yeniden yapılmış, Ignatios adında bir başpiskopos 1749'da duvarların bütün satıhlarını yeniden Fresko resimler ile süslemiştir. Sumela, Anadolu'da bütün Rum-Ortodoks topluluklarının görülmemiş bir zenginlik ve heyecan içinde teşkilatlandıkları, kilise ve manastırlarını her taraftan akan paralar ile yeniden inşa ettikleri, muhteşem şekilde süsledikleri on dokuzuncu yüzyılda, en parlak çağını yaşamıştır.        Fallmerayer'in 1840'ta yazdığına göre Sumela'nın gezgin keşişleri bütün Anadolu, Kafkasya, Balkanlar ve hatta Rusya'yı dolaşarak Meryem ikonasının kötü bir kopyasını satmak suretiyle iane topluyorlar, bu paraları müesseselerine getiriyorlardı. Nitekim bunlardan bir tanesi, üzerinde kırk bin kuruşluk bir servet ile dolaşırken Kayseri'de öldürülmüştür. Osmanlı devleti katilleri yakalatmış, idam ettirmiş ve çalınan paraları da manastıra teslim etmişti. Geçen yüzyıl içerilerinde iyice zenginleşerek 1860'a doğru büyük binalar inşası suretiyle muazzam bir tesis halini alan Sumela Manastırı, XIX. yüzyılın içinde yabancı seyyahları tarafından ziyaret edilerek kısa anlatımı yapılmıştır.        Manastırdan en etraflı surette bahsedenlerden biri, G. Palgrave (1826-1888), 1871 Şubatı'nda yayımlanan makalesinde oldukça ilgi çekici bilgiler verir. Sultan Murad'ın buradan geçerken manastırı güya topa tutturduğu yolundaki efsanenin yalan olduğuna işaret ile Murad'ın buradan geçmiş olmasına imkan olmadığını belirtir. Palgrave buraya geldiğinde o sırada "yeni bina" denilen kışlavari büyük yapı henüz yapılmış ve biteli üç sene kadar oluyordu. Bu İngiliz yazarının müşahedesine göre bu binanın uçurumdaki kemerler dahil yedi katı vardı ve esas mesken kısmı dört sıra pencereye sahip olup ayrıca üstte de bir galeri uzanıyor idi. Boydan boya içinde tek sıra halinde her katta sekizer oda vardı ve genel olarak çok sağlam bir bina olduğu anlaşılıyordu. Palgrave, Murad ve I.Selim'in hediyelerini de anarak III.Alexios'un minyatürlü fermanını da gördüğünü bildirir. Manastıda II.Selim'in fermanını gören Paigrave, keşişlerin Sultan II. Selim aleyhine atıp tutmalarını pek hoş karşılamadığını da açıkça ifade eder.        Trabzon'un 18 Nisan 1916'dan, 24 Şubat 1918'e kadar süren Rus işgali, burada bir Hıristiyan Pontus devletinin tekrar kurulacağı ümitlerini doğurmuştu. Kurtuluş Savaşı sonunda, bu ümit kapılarını kapamak üzere 1923'te bütün Rumların Yunanistan'a gönderilmeleri ile Sumela Manastırı boşaltılmıştır. Hicret eden Rumlar, eski hatıralarına bağlılıklarının bir belirtisi olarak Makedonya'da Verria (Türk devrinde: Kara Ferye) yakınında Kastania'da aynı adla yeni bir manastır kurarak buraya modern bir Meryem Ana resmi yerleştirmek suretiyle, eski geleneği yaşatmaya başlamışlardır.        Sahipsiz ve kontrolsüz kalan bu koca tesis, hızla harap olmaya başlamış, 1930'da bir yangın, ahşap kısımları silip süpürmüş, bu arada gizli defineleri aramak bahanesi ile lüzumsuz bazı büyük tahripler de yapılmış, kagir kısımlar yıkılmıştır. Burada ilk bakışta dikkati çeken husus darmadağın bir harabe görünüşü ve duvarlardaki Freskoların, ustalıklı bir şekilde muntazam kareler halinde kesilerek yerlerinden sökülüp götürülmüş olmasıdır. Son derecede zor olan bu işin başarılı şekilde yapılması, bunu oralıların değil, bu çeşit hatıralara meraklı ve gerekli bilgiye sahip "bilgili" yabancı ziyaretçiler tarafından yapıldığını gösterir.        Sumela Manastırı'na, ormanın içinde bir patikadan tırmanılır. Manastırın girişi çok sıkı emniyete alınmış ve dar uzun bir merdivenle, son kısma erişilmesi mümkün kılınmıştır. Bu merdivenin yanında yamaca yaslanmış büyük bir su kemerinin, tesise evvelce su getirdiği anlaşılmaktadır. Eski fotoğraflarda geniş kavisli on kadar gözü ile mükemmel bir halde fark edilen bu kemer, şimdi yıkık durumdadır. Kapıdan girildiğinde, kapıcı hücreleri vs geçildikten sonra bir merdivenden küçük iç avluya inilir. Burada merkez, solda bulunan kilise haline getirilmiş olan tabii kovuktur. Kovuğun karşısında muayyen bir düzene sahip olmaksızın inşa edilen çeşitli manastır binaları görülür. Bu avlunun sol tarafında şimdi kısmen yıkılmış ve içine moloz dolmuş bir halde, yukarıdan kayadan süzülen ve damlayan kutsal suyun toplandığı çok yeni tarihlere ait, bir şadırvan vardır. Yine sol tarafta mağaranın içine, manastırın en eski kısmı olan kilise yerleştirilmiştir. Avluya doğru çıkıntı teşkil eden ayrıca bir şapel bitişik bulunan bu kilisenin gerek iç duvarları, gerek avludan görülen dış duvarı tamamen Fresko resimler ile kaplıdır. Ancak yakından dikkatli incelendiğinde bu resimlerin birçoğunun geç bir tarihe ait oldukları ve altlarındaki başka tabakalarda daha eski ve çok daha değerli duvar resimlerinin bulunduğu Fark edilir. Zaten bu husus bazı yazılar ile de belirtilmiştir. Avlunun sağ tarafında ise 1860 yılına doğru inşa edildikleri bilinen birtakım misafir odaları ve kütüphane olarak kullanılmış olan mekan bulunmaktadır. Avlunun etrafında daha birçok küçük şapeller vardır. Manastır şimdiki duruma girmeden çekilen eski fotoğraflarda, bütün bu binaların avluya bakan yüzleri önlerinde birbirinin üzerine binen ahşap balkonlar, sundurmalar bulunduğu görülmektedir. Talbot-Rice'in bildirdiğine göre bunlarda ahşaptan yontulmuş güzel parçalar da mevcuttu. Bugün çok harap bir halde bulunan buradaki küçük şapellerden bir tanesinde on dört veya on beşinci yüzyıllara ait oldukları tahmin olunan resimler tespit edilmiştir. Avlunun ilerisinde dar bir koridor, kayalığın önündeki ensiz bir çıkıntı üzerinde uzanmaktadır. Burada doğrudan doğruya yamaca yaslanmış gösterişli bir bina uzanır. Sumela Manastırı'nın uzaktan görünüşünde daima ön plana geçen bu kısım, burada yaşayan keşişlerin barındıkları esas manastır yapısıdır. Üç esas kattan başka, ayrıca altta birkaç sıra mahzeni ve üstte bir de çekme katı olduğu anlaşılan bu yapının saçak dibinde sıralanan kemerli galerileri ile heybetli, bir görünüşü vardır. Adeta kitlesi ile dağın kayalarında uzaklardan beyaz bir leke halinde taşan bu kışla biçimli yapı, manastırın 1860'taki büyük tamir ve genişletilmesinde inşa olunmuştur. Büyüklüğü ile konumundan başka, kayda değer hiçbir sanat ve mimari özelliği olmayan bir binadır. Evvelce geniş saçaklı olan ahşap çatısı, içinin bölmeleri, ahşap katları yok olduğundan bugün dört duvardan ibaret bir harabedir. Bu duvarların arasında içi, derine doğru inen büyük bir boşluk halindedir. Dışarı bir çıkıntı teşkil eden ortadaki kulesinden aşağı bakıldığında, bu binanın yapıldığı yerin baş döndürücü yüksekliği iyice anlaşılır.        Hiçbir sanat ve tarihi değeri olmadığı halde, son yıllarda Sumela'nın başlıca alameti olan bu büyük yapıya karşılık, bu tesisin en önemli kısmı, iç avlunun bir kenarında bulunan kilisedir. Bu kilise, kutsal mağara veya kovuğun iç satıhlarının düzeltilmesi ve ağzının düz bir duvarla kapatılması suretiyle elde edilmiştir. Bu duvara bitişik, bir çıkıntı teşkil eden küçük bir Sapel vardır. Burada iç ve dış satıhlar, 18. yüzyıldan bu yana birkaç tabaka halinde üst üste Fresko resimler ile süslenmiştir. Bazı yerlerde üç tabaka açıkça fark edilmektedir. En alt tabaka renkleri ve kalitesi bakımından, üsttekilerden çok farklı ve daha iyidir. Her tabakada konuların da değiştiği dikkati çekiyor. Buradaki Freskoların 1710, 1732 yıllarında yapıldıklarını bildiren yazılar tespit olunmuştur. Halbuki mağara kilisesinin içinde, avluya komşu duvarda III.Alexios devrine ait Freskolar da tespit edilmiştir. Burada III.Alexios, iki yanında oğulları III.Manuel ve Andronikos ile tasvir edilmiş idi. Bugün bu portrelerden hiç bir iz kalmamıştır. Dışarıda, kaya sathına işlenmiş ve bugün yalnız üst şeritleri kalabilmiş olan büyük bir mahşer sahnesinin dökülen sıvalarının altından başka sahnelerin gün ışığına çıktığı görülmektedir. Üzerinde bir ejder ile suvari iki aziz (Georgios ve Demetrios) tasvir edilmiş bulunan küçük bir şapelin duvarında biz, bu tabakanın altında iki tabaka daha resim bulunduğunu tespit ettik. Nitekim bir yerde en alt tabakada imparator kıyafetinde diademli bir figürün üstünde diademli başka bir figür, bunun üstünde de Metamorphosis, yani Tabor Dağı'nda İsa'nın görünüşünün değişmesi (suretinin değişmesi) sahnesi işlenmiş bulunmaktadır. Bu durum karşısında, Sumela Manastırı'nın eski ve o nispette de değerli duvar resimleri, sıvaların tamamen dökülmediği yerlerde alt tabakalarda durmaktadır denilebilir. Şüphesiz bu ayrı bir araştırma konusudur.        Avlunun etrafındaki binalarda yer yer, Türk sanatı tesirleri de kendilerini belli ederler. Nitekim odalarda dolaplar, hücreler ve ocaklar bu küçük mekanlara bir Türk enteryörü havası vermektedir. Kutsal suyu toplayan şadırvan da, sivri kemerleri ile Türk mimarı karakterindedir. Fakat en dikkat çekici nokta, bazı duvarlarda koyu kırmızı boya ile yapılmış duvar süsleridir ki bunlar 18. yüzyıl Türk binalarındaki tuğla derz süslemelerinin boya ile yapılmış taklitleridir. Sumela'nın yüz metre kadar kuzeyinde, yine dağ yamacına oyulmuş, erişilmez durumda ve içinde Fresko resimler olan bir mağara şapellerinin de varlığı söylenir.        Manastırın kütüphanesinde evvelce kataloğu yapılan ve çoğunluğu XVII-XVIII. yüzyıllara ait çeşitli elyazınalardan 66 tanesi Ankara Müzesinde, içinde minyatürler olan ve Bizans eseri bin tanesi (Dört İncil=Tetraevangelium) İstanbul'da Ayasofya Müzesi'ndedir. Ayrıca 150 kadar da baskı kitap vardır. Kilise hazinesindeki değerli eşyadan, Trabzon Prensi III. Manuel'in hediye ettiği gümüş salip (stavrotek) ile elyazına bir eser ve çok sayıda belge Atina'da Bizans Eserleri Müzesi'ne, manastıra ait"Gül'lü Meryem" olarak adlandırılan ikona, İrlanda'da Dublin'de National Gallery'ye gitmiştir. Sultan Selim'in hediye ettiği gümüş şamdanlar 1877'de çalınmıştır. Manastıra ait başka bir Meryem ikonası da Oxford'da bir özel koleksiyondadır. Buradan çıkarılmış, üzerinde "Hristiyan üçlemesi" tasvir edilmiş gümüş madalyon ile 1438 tarihli işlemeli. gümüş madalyon ile 1438 tarihli işlemeli bir örtu de (epitaphios) Atina'da Benaki Müzesi'ndedir.        Yakın tarihlerde Sumela Manastırı'nın restorasyonu için girişimlerde bulunarak raporlar hazırlanmış, bu arada manastırın sekiz pafta halinde plan rölöveleri de çizilmiştir.

VIRGIN MARY MONASTERY (SUMELA MONASTERY)

The Sumela Monastery, which stands at the foot of a steep cliff facing the Altındere valley in the region of Maçka in Trabzon Province, is popularly known as "Meryem Ana" (The Virgin Mary). The building complex is nearly 300 metres high and was built following the tradition of monasteries that were located outside the cities in forest near caves and sources of water.        The Monastery, founded in honour of the Virgin Mary, took the name of "Sumela" which derives from "Melas", meaning black. Although it is thought that it has taken this name from the mountains, the Karadağlar (Black Mountains), on which stands, it could also be associated with the black colour of the icon of the Virgin Mary.        According to tradition, the Monastery was founded by two priests called Barnabas and Sophronius who came from Athens during the reign of the Emperor Theodosius I (AD 375 - 395). Then, in the 6th century, it was restored by the General Belisarius at the behest Emperor Justinian who wanted it to be enlarged and restored.        The Monastery reached its final, present form in the 13th century. It gained importance during the reign of Alexios III (1349 - 1390) of the Comnenian Empire of Trabzon, which had been established in 1204. Its income was assured from imperial funds. During the time of Manuel III, son of Alexius III, and the reigns of later princes, Sumela gained further wealth from new imperial grants.        Like most other monasteries, the rights of the Sumela Monastery were preserved by the Ottoman Sultans and some special privileges were given after the Eastern Black Sea Coast came under the domination of the Turks.        During the 18th century many parts of the Monastery were restored and the walls were decorated with frescoes. In the 19th century the Monastery took on an impressive appearence with the addition of larger buildings. This was the Monastery's heyday and it attracted many foreign travellers who mentioned it in their writings.        The Monastery was seized by the Russian during the occupation of Trabzon between 1916 - 1918, and then in 1923 it was completely abandoned.        The principal elements of the Monastery complex are the Rock Church, several chapels, kitchens, student rooms, a guesthouse, library and sacred spring revered by Orthodox Greeks. These were built over a very large area.        The large aqueduct at the entrance, which clearly supplied water to the Monastery, is constructed against the side of the cliff. The aqueduct has many arches which now mostly restorated.        The entrance to the Monastery leads up by a long and narrow stairway. There is guard-room next to the entrance. The stairs lead from there to the inner courtyard. On the left, in front of cave, which constitutes the centre of the Monastery and which was turned into a church , there are several monastery buildings. The library is to the right.        The large building with a balcony on the front part of the cliff was used for the monks' cells and as guesthouse. It dates to 1860.        The influence of Turkish art can be observed in the design of the cupboards, niches and fire-place in the rooms of the buildings surrounding the courtyard.        The inner and outer walls of the Rock Church and the walls of the adjacent chapel are decorated with frescoes. The frescoes of the time of Alexios III can be seen on the inner wall of the Rock Church facing the courtyard. The frescoes of the chapel which were painted on three levels in three different periods are dated to the beginning of the 18th century. The frescoes of the bottom band are of superior quality.        The frescoes of the Sumela Monastery are seriously damaged since they have largely been moved from their original settings. The main subject of the frescoes are biblical scenes telling the story of Christ and the Virgin Mary.        The much important sections of Sumela has been restorated and restorations, conservations are still continued.